मंसिर, ३० काठमाडौं : किरात समुदायले आज मार्गशीर्ष शुक्ल पूर्णिमाका दिन पितृको सम्मान र प्रकृतिको उपासना गर्दै उधौली पर्व मनाइरहेका छन्।
किरात संस्कृतिमा विभिन्न नामले चिनिने यो पर्वमा याक्खाले चासुवा, सुनुवारले फोलस्यादर, राईले उधौली सकेला र लिम्बूले चासोक तङनाम मनाउँछन्। संस्कृतिका अनुसन्धानकर्ता कीर्तिकुमार दुमी राईका अनुसार किरात समुदायभित्रका जातजातिले फरक नामले चाड मनाए पनि यसलाई समग्रमा उधौली पर्वका रूपमा चिनिन्छ।
अन्नबालीको उपासना
उधौली पर्व अन्नबाली पाकेपछि इष्टदेवतालाई चढाउने, खान अनुमति माग्ने, र पितृको स्मरण गर्ने अवसर हो। यसैगरी, बाली लगाउने समयमा किरात समुदायले उभौली पर्व मनाउने प्रचलन छ।
परम्परागत पूजाआजा र नाचगान
आज बिहानैदेखि किरात महिला र पुरुषहरू परम्परागत वेशभूषामा सजिएर भूमिपूजासहित पर्व मनाइरहेका छन्। ललितपुरको सानो हात्तीवन, किरातकालदेखिको ऐतिहासिक तथा धार्मिक स्थल मानिन्छ, जहाँ विशेष रूपमा पूजा–आजासहित चाड मनाइन्छ। पूजा सम्पन्न भएपछि साकेला सिली र च्याब्रुङ नाचेर मनोरञ्जन गर्ने चलन छ।
पर्यावरणसँग सम्बन्ध
वैशाख शुक्ल पूर्णिमामा उभौली पूजा गरेपछि माथि लेक जाने, र उधौली पूजा गरेपछि तल झर्ने परम्परा छ। यो परम्परा पर्यावरण अनुकूल जीवनशैलीसँग जोडिएको छ। संस्कृतिका अनुसन्धाता राईका अनुसार जाडोमा तल झर्ने र गर्मीमा माथि लेकमा जाने प्रक्रिया नै उभौली–उधौली पर्वको मुख्य मर्म हो।
निष्कर्ष
किरात समुदायको उधौली पर्वले पितृप्रतिको श्रद्धा र प्रकृतिसँगको गहिरो सम्बन्ध झल्काउँछ। यो चाड सामूहिकता, परम्परा, र पर्यावरणीय सद्भावको जीवन्त उदाहरण हो।
